In bangsa Sug atawa Tausug amuna in bangsa tanug hapaglipaga ha pakaradjaan pagsussi sin ginhawa daing ha lahil pa batin. Daing pa tagna’ hakauplut sin pamarinta biyaktul sin manga magsusulban sambil pa bihaun in tagi nila wala’ na naig. Baha’ nagsabab in kahalan pag-Suluk yaun na nakalamugay ha dugu’ nila.
In pag-Suluk amuna in hinang magsussi sin ginhawa daing hakatan sabarang lummi’ lahil iban batin kabiyaksahan paghinangun sin manga sila magtatasawup atawa manga mukali’ [Muka Ali’]. In daut sin manga manusiya’ himihinang ha ini wayruun dugaing mapuas daing sin mabaya’ dumagpak pa Tuhan Assa. In hagdan biyaktul sin manga kaguruhan dagpak dumaut ha sataas-taas darajat ini tumagna’ daing ha pangagari sin Sara’ hakaluagan biyantang sin agama Islam [Syariat]; maganad sin siyulagan hinang kabaakan ha laum hadis iban ha manga aammalan tiyukbal sin guru pantuk pa murid [Tarikat]; magparagbus sin katan aammalan ha ginhawa [Hakikat]; iban hitukbal in katan kakahinang sibu’ da lahil iban batin madtu pa Tuhan [Ma’rifat] labay ha ilmu’ pagTuhan amun tuput hitukbal sin guru pa manga murid amun sussi na daing ha katan hinang tiya’gahan sin agama.
In bautan sin manga sila nagbabawgbug ha katubusan sin agama Islam nakauna, dihilan nila tuud halga’ in pagingat sin panghati nakalimpal ha 3 kitab panghati biyaktul sin kaulamaan nakauna paghuwas sin Nabi Junjungan iban sin Kasahabatan biya’ na sin; Usuluddin, Tasawwuf iban Fikhi. In panugasi nila hapagparagbus sin aturan pagtuntut ilmu’ ini sambil di’ nila jarihun in hambuuk tau mag-imam, mangawin iban sin kaibanan hinang ha laum sin mahadjana’ bang in kaawnan di’ in hambuuk tau makalabay manuntut ilmu’ daing ha tu’ kitab.
In 3 kitab nasabbut nagdara sin saluag-luag panghati palihalan kanyuknyukan sin pag-agama daing ha lahil pa batin. Lilay ha laum niya in awal kajarian sin ginhawa iban sin parsugpatan niya madtu pa pagtibuuk hakatunggal sin Mahasussi Allah.
Mapuas daing ha 3 kitab ini mataud pa isab kakitab-kitaban pagagsuan sin kamaasan nakauna biya’ na sin Kitab Tajul Muluk, Bintang Duwa Ballas [Belas], Kitab Mutali-u Daqaiq, Riyadus Salihin iban sin kaibanan pa. In manga kitab ini in nagnukil manga ulama sin Ahlu Sunnah Wal Jamaah miyamagad ha upat Majhab iban in akidah biyabawgbugan amuna in pamaham daing kan Imam Abu Hassan Al-Ashari [Sifat 20] iban Al-Maturidi. In suntu’ sin I’tikad amun giyagayunggungan sin Ahlu Sunnah Wal Jamaah biya’ na sin pamaham: “In Tuhan di’ siya hikabanding atawa hikaibarat pahangsulag unu-unu, wala’ Siya nasakup sin 6 pidju alam iban sin kaibanan pa.”
In kamatauran sin manga mukali’ ha hula’ nangilahi in majhab iyaagaran nila amuna in daing ha tiranan sin Imam Syafie Kiyaridaan sin Allah. Iban in kaluagan sin akida biyabawgbugan nila duun da ha pamaham sin Imam Abu Hassan Al-Ashari [Ashaera]. Misan awn daing ha manga mukali’ amun nakadawhat sin sataas-taas darajat pagTuhan labay daing ha ilmu’ Tulun [Ladunni] in kanyuknyukan niya bukun da sulang ha biyabawgbugan sin kaluagan Tausug amun namawgbug ha sipat 20. In piyagbiddaan hadja sin manga tau nakasugpat pa Tuhan magtuytuy ha way paglabay guru amuna in mangadji’ ha kitab. Adapun in putti sin pamaham nila maguyun da ha duhul iban sin pamawgbugi ha sara’ sin agama.
In lupa dagbus sin pangagari ha manga bawgbug nasabbut ha taas amuna in timatas in kaIslam ha hula’ wala napudda sin satru’ giyatusan tahun piyagsubli gantian biyunu’ sin manga satru’. Sambil pa tikmil masa ini in ulangig sin pagbawgbug ha ngan sin agama wala napung misan pa in kaawnan sin Tausug inut-inut liyassun sin pamaham daing ha kapil iban pamaham ba’gu ha laum agama amun nahinang sabab kiyapagbu’lak iban kiyahuka’ sin pagbawgbug ha antara’ sin hangka bangsa iban agama.
In hangin pagpulakkanat ini wala’ timampal ha laum sin mahadjana’ sahingga gimuwa’ in pamaham ba’gu amun namu’pui iban nanglangi ha manga hinang kabiyaksahan sin Tausug daing pa ha tagna’ kabugsak sin Islam ha hula’. Ha pangatud sin nagdara pangadji’ ba’gu in hinang sin kamaasan amun nakawa’ nila daing ha panghindu’ sin manga ulama Ahlu Sunnah Wal Jamaah, amun in kamatauran nila manga Kakasi sin Allah, nakaguwa’ daing ha panghindu’ sin Nabi iban sin manga sahabat niya. Buat malaingkan bang ta kitaun in manga kaulamaan tanug nagtanum sin binhi kaIslam amuna in manga pantuk nagbabawgbug sin panghindu’ sin Nabi Muhammad Sallawlahu alayhi wasallam.
Ha bihaini in kahalan sin jimatu in Ahlus Suluk atawa manga Mukali’ wala’ sila himundung ha tanggungjawab sin sila magpalantup sin Darul Islam labay hapaghambuuk pangatayan iban kakahinang hapagpalantup magbalik sin sahaya kasawasaan timubu’ daing hapagbuluk binasa sin manga sila nakauna amun landu’ in lasa ha agama sin Allah SWT. In manga siyulagan namawgbug ha tiranan ini bukun sila daing ha hambuuk tumpukan, sagawa’ in sila guwa’ daing ha indajinis labayan atawa dan [Tarika], sagawa’ natibuuk sila ha panawhid pa Tuhan. Ha pangatud nila in kasamungsayaan iban kalimayahan sin bangsa iban hula’ daing ha tipukulina iban panglungkupi sin satru' sambil pa liyukupan sin dunya madawhat labay hapaghibal sin manga sila sawasa' in pangatayan daing ha sabarang lummi' lagi mahugut in pangila ha Kakawasahan sin Mahasussi Allah.
Hisuhud ku in pikilan ha laum ini pa laum kaampunan sin Allah. Bangman in napulakkanat matibuuk, iban in nagbubu’lak makapagkasilasa.
0 comments: