Labay ha paru pagpasambu sin pagusaha, nakaabut kami pa hulaan sin katawtaymanghuran ha jimpulag iban gawi mangita' ngita' sin hiyanum nila. Kiyasuy, in manga UTP ha pu' ini maluag in lupa' tiyatanuman nila sin indajinis pananum. Karna' in hinang ini nabilang na sabab sin kiyabuhi' nila lugay naghuhula' ha Sabah.
| Source |
Pagsakat namu' pa bay sin panglima, liyabut kami sin himumungan marayaw iban na sin paginum makan. Hapagsuysuy, naukab in manga nakalabay jimatu ha bangsa daing naman ha waktu sin pag MNLF sambil pa nagusul ha kaawal sin hambuuk pihak sin Tau Sug atawa Bangsa Sug - Kalibugan.
Laung kamu' sin panglima, ha waypa nakaratung in Islam awn hambuuk pu' ha gi'tung sin gimba Zamboanga, pagtagun Matanug. In pu' ini nakabutang siya ha hambuuk maluag basakan amun bang panawun daing hakanipisan agad mabut hangka adlaw ampa makasampay pa hangutud niya. In ngan Matanug nakawa' siya daing ha bahasa Sug matanug, sabab bang in tau tumudju maun pa pu' yaun kaingatan ta bang pila in taud nila, sabab in katingug sin siki nila kadungugan bang kaw didtu ha pu yadtu.
Ha pu' yaun awn duwa tau naghuhula', in hinang nila yaun wayna dugaing daing sin maguma. Hambuuk adlaw awn bata' bata' nakaratung madtu kanila. In bata' yaun di' makaingat sin tiyaykuran niya bang siya daindiin. Sambil diya nila pa Sintiro (bihaun amuna in Ipil) gawi hipakila nila ha manga tau didtu, gumatus man in kiyapangasubuhan way makakilal ha bata' bata', imiyan na in nagda sarina di nakaw kakuh aku na in magipat kaymu.
In bata' bata' yaun nahipu' sin makainu inu in dunya niya. Hambuuk waktu ubus man nangintawu' piyawu'puan siya sin nagipat kaniya, in kaawnan duun man nagpawu'pu natambul in lungag. Adapun bang isab sibun in lungag wayra natambul. Pagdugaing adlaw, diyaak in bata' bata' pakawun tubig, pasal in manga dagtung misan hangka tu' wayruun tubig matimud. Way katukin tukin miyadtu in bata'-bata' kimita' sin dagtung, amu in agi niya ha nagdaak awn ba ini luun, kitaa ba, laung na, mari. Pagkita sin nagdaak kaniya awn luun sin hambuuk dagtung. Sung man magadjal wayruun na isab kayu sin dapulan, karna ha masa yadtu in pagbuhi' nila sin dapulan bukun bagid - karna' waypa bagid ha masa yadtu. Pagdaak man ha bata' yadtu mangayu' kayu pa hansipak bay, miyadtu siya gamman pa dapulan iban pagiyan awn ba ini, laung niya, kayu, pagkita' sin nagdaak kiyublaan na isab. Timagna' daing hadtu di' na siya pagdaakun sin tau ha laum bay.
Limaggu' man in bata' bata', piyaruhan na siya paasawahun sin nagipat kaniya. In sambung sin bata' bata', maraw na laung na, sagawa' in lawagun niyu kaku' babae subay amun bata' ba'gu sa' in buhuk niya puti'. ha kahawpuan niya nanglawag na sila iyabutan sambil Sibuku. Didtu man ha Sibuku, nakabaak na sila budjang nagbubuhuk puti', way katukin tukin giyawi nila magtuy in maas sambil tiyayma sila. Ubus man nagtiyaun, diya na sin bata' bata' ajaib yadtu in asawa niya pa pu' Matanug. Sambil didtu na sila nakabaak hambuuk tubu' babae.
 |
| Source |
Ha masa yaun in kahalan sin pagusaha ha pu' Matanug dimayaw. Unu pakaw in manga tau hakatilibut nila, daing ha malayu' pa masuuk, lamud na in tau Sibuku miyaun na pa pu' yaun naguma. Duun man sila ha pu' yaun simannang na in pangabuhianan sin kamatauran sambil in hal ini simaplag na ha katilingkal Sulu in dayaw. Hambuuk waktu awn dimatung pa pu' yaun hambuuk Ulama' daing ha Sug (Jolo) iban gawi niya magpasampay sin Islam ha manga tau ha Matanug. Ha hawpu bissara mataud in tau Matanug simud pa Islam damikkiyan awn da isab in miyaguy pa kaburan bilang pagmari' nila ha Islam. In manga simud pa Islam, amuna in tiyawag sin ulama' yadtu Kalibugan (In maana sin Kalibugan Tau naglalamud lamud). Adapun in wala' timayma' amuna in manga Subaanun.
Limugay man duun sambil naasawa sin ulama' in anak sin bata' bata ajaib yadtu iban babae puti' buhuk. Ha kiyabayta' in ulama yadtu nagbalik da pa Sug, adapun ini asawa iban ugangan niya didtu ra ha Matanug kiyabin. Sambil pa bihaun yaun da in tampat sin tu magtalianak ha pu' yaun. Hisiyu-siyu in maghinang karupangan ha Pu' yaun biya' na sin mangawa' sin hula' magtuy sila (maghihinang karupangan) kugdanan sin makainu inu sakit sambil mahinang nadtu sabab sin hikamatay. In 3 tampat yaun nahinang na pagduruwaahan sin pihak Kalibugan tiyap-tiyap tahun. Laung sin panglima kamu' bang kamu mabaya' pa humati sin kaibanan suysuy yaun da masi in anak apu' sin manga ugduk duun ha Matanug nagjajaga sin hula' pusaka' sin kamaasan nila.
----------------------------------------------------------
Ha taykud sin suysuy ini malaggu' in makawa' ta karahan:
1. In Bangsa Sug asal tanug ha dunya Mistik ha waypa nakaratung in Islam, sibu' da in sila Buranun, Kalibugan iban kaibanan pihak. Baha' sabab daing ha ini na tiyawag sin manulat in bangsa ini ha waypa dimatung in Islam in sila Animist (magsusumba ha manga kusug ghaib). Pagdatung sin Islam in manga hal ini piyaamu hadja sin manga ulama' in pagyakin sin tau harap pa Allah SWT. Adapun in kakahinang amun wala' da nakasulang biya' na sin pagduwaa ha tampat (magtawassul ha barakat sin kiyatampat). Karna' in ini mahinang siya hikakusug daing ha laum sin manga tau himihinang kanila.
2. Kakitaan ta in Kalibugan bukun hadja tuwi siya hambuuk pihak adapun himpunan sin katan pihak amun iyabutan sin nagislam ha hula' Matanug. hangkan laung sin nagsuysuy kamu' ay kita mainu inu mayta' awn Kalibugan Samal, Kalibugan Yakan, iban sin kaibanan pa. Pasal in hal yadtu yabutan sila sin waktu paggulal.
3. Kiyajawaban in pagkadungugan sin kaibanan bangsa, bang mayta' in Kalibugan maingat magsinug agad katan. Pasal awn magjawab bang asubuhun bihaini, in agi nila, "bukun kaw laung na Islam bang kaw di' maingat mag Sinug". Labay ha suysuy ini kita' ta bang mayta' bihadtu in jawab nila satiyap sila asubuhun.
4. Ha kusug sin Islam nakauna ha Sulu in tau hakatilibut sin Sulu nakahampit sin sahaya niya. Alhamdulillah.
5. In luag sin basakan ini mahinang umbul hambuuk kapunyahan sin Sulu Sultaniyya ha susungun bilang pangangamdusan sin pagguwaan bugas ha katilingkal hula'.
0 comments: