Bangsa Sūg Bunut Basa'

Hi Yazir Rajim

Timagna' hakasangput sin akkal ha dunya, mahumu namu' pagkadungugan in kabtangan "Bunut Basa'" ha higung hagas sin kalawlahasiyaan. Pangannal namu' in pagiyanun Bunut Basa' amun bunut nabasa' sin tubig atawa dagat. Adapun in yadtu sipat hadja  pa manga sila kubulan atawa di' pagukun. Sabab in bunut nabasa' di' dukutan sin kayu.

Ha dunya sin Bangsa Sūg ha kagimbahan iban ha parian apabila in anak usug sumangput na in pamikil magtuy sin maas lawagan hambuuk tau pantuk kapagguruhan sin anak. In bihaini nahinang na hambuuk adat labi awla in manga tau ha kagimbahan. Bukun in daut nila dumawhat sin ilmu' ha supaya di' mapatay, adapun ha supaya sila di' mabinsana' ha waktu maawn in paggirit pais atawa unu-unu na musiba in dumatung.

Bukun pulna' tubu' Sūg bang di' makahati sin hal bihaini atawakan way nakabawgbug misan dakuman salawat laung sin manga sila.

Ha  masa namu' naguki' sin parakala' bihaini. Landu' kami nainu-inu bang unu hangkan di' kaunun sin mahait in pais sin hambuuk tau kubulan. Malaingkan bang ta utuk-utukun in pais sin manusiya' landu' in guya'. Ayaw paka punglu' na misan hat lahut in hipanglattuk magtuy ra mabiya' taguk saying in pais.

Ha hakikat niya, mataud da isab ginisan pakayan sin kubulan. Bukun  in katan kubulan sibu' in diyara nila taming sin ginhawa. Awn daing kanila magusal manik, papakan, pis siyulatan iban sin kaibanan. In pagpakay ha ini awn hipagkambut ha hawakan, hipagpis ha u iban pagsu'lugun.

Adapun awn da isab hangkajinis amun pagtagun nila "Luun Baran". In luun baran bukun amun lungun-lungun atawakan panyap ha laum baran. In kamaksuran ha ini manunjuki pa ilmu' pagsugsugun - ilmu' sihir atawa bukun.

In ilmu' sihir pagtagun sin sila, ilmu' pagdunya. Ha kabiyaksahan in sasabbutan niya daing ha bahasa jinn naglamud iban bahasa sin manusiya'. In pakayan ini bang di' da makadugtul pa tau maingat magpaig sihir, awn dayaw niya. Sagawa' bang kasukangan utabun da sin mahait.

In bawgbug amun sarayaw-rayaw piyapakay sin manga hulubalang Bangsa Sūg ha jaman nakauna iban bihaun amuna in ilmu' puti' atawa ilmu' kiyawa' daing ha bitikan sin Ilmu' Tawhid, Tasawwuf, iban Usuluddin. In kamawmuhan nagpapakay ha ini amun manga sila Arif Billah (Pantuk magTuhan) iban manga maas-maas amun di' misan makatu'lid magbassa Qur'an.

Laung sin manga sila pantuk bang in pagma'rifat di' na maglipay duun hakawayi salta' siyusussi in ginhawa daing ha katan kaharam-haraman tantuha wayruun na makabinasa. Sabab in apasun sin malummi' ha ginhawa' amura in malummi'. Bang in kaawnan sin ginhawa sussi ayaw paka mahait misan in bukun mahait (biya' na sin iku, jangki) di' da tumubu'.

Sakali in jawab niya ha pangasubu sin kami nakauna, amura tuwi' tubus pagYakin in di' hikabinsana' ha manusiya' nagdara bawgbug. Misan pa in kaawnan sin hambuuk tau in piyagdayaw niya pis atawa papakan, ha tatkala' in yakin niya in yaun sabab hadja sin di' hikaunu kaniya awn waktu mahinang taming marayaw.

In kamawmuhan sin manik, papakan, atawa pis iyaabayan sin bangsa jinn atawa mahluk di' pagkakitaan.  In pagtag sin abay bang ha bahasa Arab "khadam". Bang in khadam sin hambuuk manik, papakan atawa pis bukun syaitan, marayaw yadtu hinangun taming baran. In makabuga' hadja magusal sin bihaini apabila limi'das in i'tikad daing ha Tuhan.

Tungud pa pis siyusulatan ha kabiyaksahan in hipagsulat kawaun daing ha kitab Tajul Muluk iban sin kaibanan kitab sin kamaasan nakauna.  In karayaw sin  hambuuk Pis bukun amun sulat kiyadukut sagawa' duun nakabutang hakapantuk sin nagsulat kaniya. In pis marayaw amun biyaktul sin manga sila Arif Billah. Karna' ha hinapusan sin paghinang pis awn didtu mukarna' hipamaggut amun misan pila tahun tumatas in dayaw.

Biya' na sin hambuuk bata'-bata' kiyasuy magdaragang juwalan. Ha waktu minuwi' hukum in apu' niya iyan siya; 'isukan laung na apu' ha laum sin atay mu in kabtangan ku ini', in katan sin magtangkud ha dunya Tuhan in magpahibal kanila. Ubus man siya hiyagas-hagasan ampa kiyambut kaniya in hambuuk sulat di' niya misan kaingatan bassahun in luun. Duun na jimatu in makainu-inu ha waktu in bata' nagpagunting. Hiyapus in maggugunting naggiyl sin gunting niya di' ukun in buhuk sin bata'. Ha hinapusan niya pagsanaw sin maggugunting kiyasanawan in kambut niya. Piyabassa mayan sin maggugunting yadtu ha maingat magbassa sulat, in nakadukut ha laum, "In aku magdaragang Juwalan".

Tanug in Bangsa Sūg pa dunya sin bihaini kahalan. Adapun in katan Tuhan da in magpajatu iban sin magtataming hisiyu-siyu in kabayaan Niya. Bang bukun ha sabab sin manga sila bunut basa' hapagbunuan nakauna tantu malugay na in tau ha Kapūan Sūg diyaug hapagbunuan.

Ha hambuuk masa magdaratung datung, tumaud da in Tubu' Sūg magupiksa' sin baran nila lahil iban batin. Karna' in daraugan sin bangsa iban kalimayahan sin hula' subay madawhat bukun hadja ha adlaw dunya subay sambil pa ahirat. Mura-murahan matibuuk in manga sila kubulan magpalindug sin bangsa, hula' iban agama.

Please vote this article @ http://suluforum.com/blog/24/bangsa-s%C5%ABg-bunut-basa/