Limabay ha Pu’ Batu

Adlaw Jumaat mulliya, biya’ da isab kamulliya ha kaibanan adlaw. Imuntas kami ha tawid dagat sin Sandakan tudju pa hambuuk pu’ amun pagtagun sin tau Luuk Batu. In linaw sin dagat di’ isab mabiya’ sin biyutang, amura kuman wala kami nakakinam tanhud misan dakuman nakaminsan ha sung namu’ madtu.

Pu' nanunggilang gimuwa' ha git'ungan laud

Naagaw kami sin kug karna’ awn daing kamu’ ampa nakakari pa pu’ ini. Baha’ amuna ini in baynat pagkananaman sin tiyap-tiyap siyulagan ha tatkala’ siya tumudju pa hambuuk hula’ ampa niya naubug. Lugay ha gi’tungan laud nasasaw kami ha lingkat sin katilibut sambil piyaagaran na kussik sin camera ha supaya in manga lingkat yadtu mikit, sambil kakitaan sin kaibanan. Nakawa’ namu in kalambung lambungan sin Sandakan iban sin kawman diyuruunan namu’. Isut pa isab di’ na hipangasabu sin maguukab blag bang hawnu in lugal hiyuhulaan sin manga paguy MNLF ha Sandakan.

Masuuk man pa daratungan awn kiyalabayan namu’ pu’ batu. Timasdik pa atay sin nagsulat maraih amuna ini in sabab natawag in hula’ ini Luuk Batu. In jawragan namu’ atud hadja paunahan karna’ in labayan namu’ mataud kababawan lagi’ mabatu. Misan in ummul niya 60 na tahun masi pa makulasug in pamaranan ha ngan magtuku sin hula’ bangsa iban agama. In duwa panaiban sin nagsulat asal amuna in pagiyanun ganarul na maguntas dagat  pasal sin biyaksa na jaman ha laum sin MNLF pa.

Malaas na sa' mabawgbug ha Bangsa

Nakaabut man kami pa sungab suba’, kiyatumtuman sin iban namu’ hambuuk in bunu’ sin Vietcong iban Milikan. Sarta’ in manga kaanakan Tausug isab nagsususul ha higad kabakkawan magtagad sin magutung sangbaw. In hula’ tudjuhun namu’ hula’ sin manga Tausug mananangbaw iban maguuma. 

Dimagan pila minit nakadunggu’ na kami pa durungguan sin tau ha kawman ini. Laung sin jawragan namu’ mataud kunu’ bakas kabayan di sin Tausug amu hadja liyubu sin “Forester” pasal sin wayruun katarrangan sin manga Tausug naguusuk duun. In kaibanan amun taga katarrangan piyapinda isab pa taasan . In agi sin imam ha kawman nasabbut manga kawhaan tahun na sila naghuhula’ duun. Daing pa hakapaguy nila daing ha hula’ wala na sila nakabalik. In kamatauran daing kanila manga MNLF amun nagkahaul diya mari pa Jampiras. In manga tau ini tindug hi kumandil Melham amun luwal dakuman manayinghug ha kahalan jimatu ha bangsa nila.

In tau ha kawman ini misan pila tahun di’ kabusun pagkaun karna’ in katilibut na nalapat sin pananum. Amura kuman kunu’ in di’ nila hikatanum bugas iban magpataud sin tiyanum panggi’ pasal sin mataud babuy talun magpanggubat pa lungan nila. Awn waktu ha baba’ sin langgal pagkakitaan nila in manga binatang nasabbut.

 X-MNLF kumandil imiban nagpasampay sin kahanungan

Masuuk man in waktu jumaat diya kami sin hambuuk taymanghud harap pa langgal sambil duma magkila ha nakura’ nila didtu. In sinilas namu’ dimakmul na sin lupa basa’. Lugay hapagpanawan tudju pa langgal daran kami himuhundung ha kabaylihan mag-ig sin lupa’ ha pad sin sinilas namu’.  In lupa’ sin pu’ ini biya’ sin lupa’ didtu ha Sug hangkaraih hadja ulanun magtuy maglamitak sin landug. Pagdatung madtu pa langgal  didtu na nagtatagad in pila tau, simakat na kami pa taas ampa nag-ambil ail. Duun man ha taas naligap kami hangkaraih nangita’ngita’ sin katilibut sambil in tudlu’ ini dimurupun ha kukussikan sin papattaan. Daing ha langgal ini kakitaan in kaibanan bangunan sin Sandakan.

Ubus man simambahayang tahayatul Masjid missara in panglima ha kawman yadtu bilang panglaggui ha pagdatung namu’ iban sambil nangayu’ siya kamu’ magpabassa hutba’. Misan wayruun ustadz nakaagad kamu’ ha ngan sin pagkasilasa tiyukbal namu’ in pangayu’ nila misan dakuman lasa maniyu’-tiyu’ biyassahan namu’ sila hutba malayu. Timunga’ paman in hutba’ imulan na landu’ kusug. In hutba’ haw haw kadungugan. Misan bihadtu in jamaa masi in lipaga nila nanaynghud sin hutba’. Ubus man naghutba iban nagsambahayang, duun na na inumpung in manga usug ha kawman. Ubus man nanalam salam, hiyajarat namu’ in maksud miyaun kanila.

Luwal dakuman hag puas liyubu sin Forester in kabayan
Sin manga Tausug ha Luuk Batu.

In manga tau ha kawman yadtu hantang kiyaba’guhan ha parakala’ jimajatu bihaun ha Tausug labi awla pasal sin United Tausug Citizens. Lilay namu’ na kanila in hal jimatu sambil nakaabut kami pa hinapusan. Piyahati kami sin tau ha kawman yadtu in sila di’ pa makatangu’ sin pagTausug pasal sin kalagihan nila pa in pagisun-isun. Lagi’ in piyagtau maasan nila wala’ duun nakahadil. In kaawnan bininan namu’ hadja sila DVD pasal UTC ampa kami namaid, sambil nanaug na daing ha taas langgal timudju na kami harap pa bangka’.

Pagguwa’ namu’ hadja daing ha laum suba’ in dagat bukun na biya’ sin mahinaat. In dung sin bangka’ pamahulangkad apabila marugtul na in alun. Agad kami nabasa’ katan. Misan bihadtu kiyuyagan kami karna’ misan bihadtu maalun in gawi namu’ dimagbus, lagi’ wayruun kita’ namu’ panulang daing ha manga tau ha kawman yadtu. Kalu mura murahan in sila yadtu makatali’ marayaw isut paman di’ sila hikabin ha waktu in Sulu magtilahak sin Kamahaldikaan ha bulan November ini.