Tagna' kakari pa Sabah, mataud pagkakitaan mahaba' pungut nagdara pamutus dakula' magsusul sin kabaybayan. In pangannal sin nagsulat ha masa yadtu manga awliya na in bihadtu pasal mahaba' in pungut. Pagsakali tuwi' amuna in pagtagun sin Tausug ha Sabah Pakistan atawa Pakistani. In bangsa daing ha Pakistan ini manjari ta iyanun malugay na sila awn parsugpatan iban Bangsa Tausug ha Sabah labi awla na amun manga sila datung ba'gu (Paghuwas sin Martial law). In manga Pakistani ini nahinang nila na suki' marayaw in bangsa Tausug hapagusaha. Agad hawnu hawnu kawman sin Tausug ha Sabah awn hadja Pakistani kakitaan ta nanusul pa kabaybayan bang bukun manukut, magdagang sin manga kapanyapan bay atawa kapanyapan baran.
In dagangan sin Pakistani bang ta bandingun iban sin ha tinda mayu' in piyagbiddaan niya. Bang sawpama in halga sin hambuuk panyap ha tinda 10 pilak, hidagang sin Pakistani pa Tausug 20 pilak, awn waktu lumabi pa. Ampa in aturan sin pagbayad inut-inut (installment). Misan biyadiin halga', sambat da sin maguutang Tausug, bang isab 1 pilak hangka adlaw di' da kananaman. Hangkan ha Sabah salarak larak na bay sin Tausug awn hadja kabaakan ta TV, Refrigerator, iban sin kaibanan kapanyapan ilitrik. Karna' mabi nila nadtu labay ha bihaini aturan.
Tagna' yadtu awn pagkadungugan ta magkarupang Tausug, bahasa kunu' in sabab sin kiyarupang nangakkal ha Pakistani minuwi hadja pa hula'. Hatiku awn da isab Pakistani di' man makasandal sin diyupang siya sambahayangan niya hajat in tau nakautang bangman "magkangi'ngi'. Sagawa awn naasubu sin nagsulat bang bunnal mahinang nila in bihadtu, in agi, di' namu' laung na hipagsambi' in nyawa sin hambuuk manusiya' pa hat utang bihadtu. Hatiku baha' in makakangi' ha Tau magkarupang misan bukun sambahayang hajat, amuna in sangsa sin Tau magdaragang.
Bihaun sambil pa hula' labi awla na ha Zamboanga awn na Pakistani nakaurul. Misan biyadiin in layu' sin hula' nila ha ngan sin paglag napaka iyuntas nila. Bangman isab sila makalag da makaun biya' sin bangsa kaibanan. Karna' in hula' nila landu' da isab in kasigpitan sin pagusaha.
Hambuuk pa Bangsa amun way tuud nabutas in parsugpatan iban Tausug amuna in Lannang. Di ha Sandakan mataud da isab Tausug naghihinang ha manga Lannang. Awn daindi hambuuk Tinda rakula' in ngan niya GentingMas. Ha suy suy sin tau in tagdapu ha ini lannang bakas nakahula' ha Sug. Masuwak tuud in tagdapu ha ini magkawa maghihinang Tausug, pasal jaman nakauna kunu' ha waktu hi ama' niya nasaggaw sin mundu didtu ha sug, bang bukun kunuh nagsabab daing ha nakura' sin Tausug ha jaman yadtu in hi ama' niya na sumbayi' na. Hangkan da bihaun bang kamu ha Sandakan kakitaan niyu in kamatauran sin naghihinang ha tinda nasabbut amuna in manga bangsa Tausug.
Misan bihaini na in kasigpitan sin Tausug ha hula' nila kandi makadihil pa isab sila kamumpaatan papagkahi nila manusiya'. Hangkan in manga bihaini subay ra hipagsukul natu' pa Allah SWT. Adakala magsabab daing ha manga kasigpitan niyananam sin Tausug, ha susungun dumayaw ra in parasahan nila. Sambat da sin maas maas "bihaun hunas, kunsum taub da".
0 comments: