Tausug "Phobia"

Pila tahun nakalabay ha waypa simaplag in gaydpamikil (concept) bahawa in Tausug bangsa bukun pihak. Mataud tuud daing ha bangsa Tausug di' na mabaya' tagun Tausug (in maksud didtu nila in Tausug hambuuk pihak). Pasalan bang Tausug na in bissarahun in pamaham sin kaibanan pihak ha Sabah, amuna in Abu Sayyaf, PTI atawa Illegal iban Pilak. In pamaham ini piyuputputan daing ha taykud sin manga katas habal amun in tagbaktulan manga satru' amun yari nangangaku bat kanila in Sabah. Sambil mari pa internet kabaakan ta in panggura' gura' nila ha bangsa Tausug, biya' na ha mang forum, youtube, iban sin kaibanan pa. 

Ha pakaradjaan ini awn da isab Tausug atawa Suluk (bang ha dila' sin Malayu) in miyagad ha pikilan malummi' ini. In ha niyat nila in sila yaun wayruun parsugpatan iban sin bangsa Tausug daing ha Lupa' Sug. In parkala' ini bakas kiyasaksian sin nagsulat ha tahun nakalabay didtu ha Kota Kinabalu, awn hambuuk Suluk naghihindu' ha hambuuk Unibersiti ha KK piyagbak namu' hapagbassahan Tarasul pasal Gaza. Ha panagnaan kiyugan kami karna' awn da isab Tausug mapuas daing kamu' didtu ha paginumpung yadtu. Ubus man sin hal yadtu piyakila kami sin hambuuk taymanghud kaniya. Duun man kiyublaan kami, ha waktu siya imiyan in Tausug iban Suluk di' kunuh magsibu'. In kaawnan, naawn namu' in pagpaliyu-paliyu. Amura in kiyadaawa niya in Suluk laung na gimuwa' daing ha pagkawin sin kaibanan pihak di ha Sabah pagubus lugay sin lugay nahinang siya hambuuk etnik, amuna in Suluk. Misan bihadtu kiyapasuan siya ha iban ku ha waktu nagpaguwa' na sin manga kasabunnalan ha Nusulan. In nahinang niya sa' siya simalam ampa minig.

Kaingatan namu' in siya yadtu misan hambuuk professor, laung in pamaham niya ha tungud sin Tausug. Baha' hangkan siya nagbihadtu pasalan iyatud niya in manga Tausug di ha Sabah di' makasingud biya' kaniya. Amura in kakitaan niya in Tausug yaun ha kidkid sin tabu' nagdaragang siga, tahay, panggi', ista' iban naghihinang ha manga bangunan. Baha' di' niya matayma' sin bihadtu in bangsa niya.

Mataud pa di ha Sabah bihan in pamikil. Bang ha katilingkal sin Sabah misan iyanun mataud Tausug in tagakawasa ha pulitik. In makainu-inu mayta' sila di' makatabang ha bangsa nila? Unu baha' in sabab? Bang ta dayi'dayiun hukumun sin pamaham ta, maraih sawkat na in Tausug mataud miskin, wayruun IC, naghuhula ha lugal malummi' iban mataud kulang pangadji'. Jukup na baha' yadtu kanila in manga sabab yadtu, bang ha kiraniya bihadtu in hikadaawa nila? Nakapakain na baha' in manga pangatayan sin manga Tausug/Suluk ini ha waktu in taymanghud nila hangka bangsa iban agama liyapdusan sin uway ha buli' didtu ha bay pula? Nakapakain na in pangatayan nila ha waktu in bay sin taymanghud nila liyubu sabab sin makalummi' kunu' sin paghula'. Ha hawpu' bissara kiyubalan na in pangatayan sin manga katawtaymanghuran ini magkita' sin hal ini.

Alhamdulillah bihaun, timaud na in bangsa Tausug imisug mamayta' sin bangsa nila misan ha unahan sin parinta. In umagad ini kiyaganapan ha waktu gimuwa' in buk hi Asreemoro @AsreeSulu "Tausug dan Kesultanan Sulu, di ha Malaysia. In buk ini alhamdulillah nakadihil siya bulansang pa manga sila nalawa' ha indan sin bangsa nila. Kalu mura murahan bang tumaud pa in Tausug magsulat pasal sin bangsa nila, misan in kaawnan bukun  Phd in "degree", tumaud da isab in makasayu iban mamintang. Sabab bang in pakaradjaan Tausug "Phobia" ini di' maig ha laum pamikil sin bangsa ta iban sin bangsa dugaing maitung ini hambuuk na panglupusi.

Hangkan ayaw kita mainu-inu in Suluk bakas na siyulayan sin tau Malaysia hilamud nila na ha "Sub-ethnic"sin Badjao, pasalan sin kulang na in Tausug magpahati sin bangsa nila pa kaibanan. 

Waypa kitaniyu kiyabin mayu' awn pa susungun sin bangsa natu' salaggu'-laggu', "Sulu Assertion of Independence". Kalu magsabab daing ha ini in katan nakatatapuk gumuwa', iban in katan sin mabuga' magpaguwa' sin Bangsa nila imisug sambil di' na sila maki' papagkahi nila ha tungud sin bangsa nila.